Ons doel

De eerste editie van het seminar ‘Mindfulness for Musicians,’ georganiseerd door het Centrum voor Mindfulness, Amsterdam, heeft als thema ‘mindful muziek maken en studeren,’ als basisvaardigheid voor de 21ste eeuwse musicus. Ons doel is om mensen samen te brengen die professioneel werkzaam zijn in de muziek (uitvoerend, creërend, onderwijs, onderzoek, organisatie, orkest of ensemble, en fysiek & mentaal welzijn) en die als deel van een netwerk hun expertise verder willen ontwikkelen. Bachelor-  en Masterstudenten zijn ook van harte welkom. 

Het belang

Meer en meer musici worden zich ervan bewust dat mindfulness een heilzaam effect heeft op gezond en creatief musiceren. De programmasamenstellers, Peter Prommel en Henrice Vonck, zijn ervaren mindfulness­trainers aan conservatoria en in het professionele werkveld.

Mindfulness is één van de interessantste beoefeningen voor jouw unieke lichaam om jouw unieke sound te produceren. Brandt Attema, trombonist Radio Filharmonisch Orkest en Nederlands Blazer Ensemble, docent trombone Hochschule für Musik, Karlsruhe

In deze trainingen ontmoeten zij twee typen studenten en musici: zij die ‘fit to perform’ zijn, en voor wie mindfulness hun zoektocht naar eigenheid, creativiteit en een optimale uitvoering kan vergemakkelijken; en zij die nog eerst naar dat uitgangspunt moeten terugkeren. Mindfulness leert hen een milde houding jegens zichzelf in een competitieve omgeving, en helpt hen de juiste balans te vinden tussen uitdaging en vermogen.

Daarnaast is mindfulness behulpzaam voor docenten en organisaties voor het creëren van ondersteunend onderwijs, coaching en samenwerken, wat studenten en musici in staat stelt hun volledige potentieel te vervullen. 

Het programma

Het seminar belicht een aantal factoren van ‘mindful muziek maken en studeren’ middels presentaties en workshops van experts: 

  • Studievaardigheden | Focus en voorstellingsvermogen, Wieke Karsten (auteur van In de Muziek)
  • Emotieregulatie | Vleugels van vertrouwen, Paul Loomans (zen monnik en eigenaar van De Stressontknoping
  • Aandachtig docentschap | Mindful lesgeven in het beroepsonderwijs, Joyce Brouwer (sociaal psycholoog, onderwijsadviseur)
  • Lichaamsbewustzijn | Bewustzijn van lichaam en geest ter preventie van blessures, Lilianne Koedood (eigenaar van Nolet Fysio­therapeuten, fysiotherapeuten van het Koninklijk Concertgebouworkest)
  • Muziek & meditatie | Klankmeditatie, Marianne Svašek (docent Indiase klassieke zang aan Codarts, Rotterdam)

Hieronder lees je een uitgebreidere beschrijving van de presentaties en workshops:

Studievaardigheden | Focus en voorstellingsvermogen
Muziek maken, als amateur of als professional, is een prachtige kunstvorm, die ruimte biedt voor artistieke en mentale zelfontwikkeling. En of we nou studeren, repeteren met anderen of een concert geven, uiteindelijk gaat het altijd om de vraag: hoe komen we en hoe blijven we ‘in de muziek’?

Dit is een geweldig initiatief. Ik denk dat het erg nodig is voor iedereen. Katarina Gaborova, psychologe Conservatorium van Amsterdam

In de workshop ‘Focus en voorstellingsvermogen’ gaan we uitgebreid in op die vraag en op vele andere. Wat is focus nou eigenlijk, wat gebeurt er in onze hersenen als we focussen en wat betekent dit voor musici? Is er verschil tussen focus voor het studeren en focus voor het performen? Wat is de connectie tussen focus en voorstellingsvermogen? Hoe ontwikkelen we een muzikaal voorstellingsvermogen? Wat is de connectie tussen focus, voorstellingsvermogen en artistieke vrijheid? Kunnen we invloed uitoefenen op hoe we ons voelen en wat we denken tijden het musiceren, in de studeerkamer of op een podium?

Kortom, tal van wezenlijke vragen die ons doen nadenken over het ‘zijn’ van het musiceren. Nieuwsgierig? Verzamel de komende weken al je eigen vragen en wees welkom!

Wieke Karsten is fluitist en docent aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag en de Nederlandse Fluit Academie. In de afgelopen 25 jaar ontwikkelde zij de methode ‘Musiceren, studeren en het brein’ en geeft hierover lezingen, workshops en cursussen in binnen- en buitenland. Augustus 2019 verscheen haar (laagdrempelige) boek ‘In de muziek’, dat lovend is ontvangen. Het wordt een aanrader genoemd voor iedereen die muziek maakt of hier meer over zou willen weten. Het boek kent inmiddels een derde druk. Zie www.wiekekarsten.nl voor meer informatie en recensies van haar boek.

Emotieregulatie | Vleugels van vertrouwen
In deze workshop zal Paul Loomans ingaan op hoe je moeiteloos overtuigingen en gedragspatronen kunt beïnvloeden. Hij noemt zijn aanpak ‘De innerlijke metamorfose’.

Hij laat zien hoe je een positief zelfbeeld kunt verkrijgen door een klein maar essentieel aspect in de relatie met jezelf te veranderen. Hij legt uit hoe je de innerlijke criticus tot rust brengt, pleasegedrag achter je laat en uitstelgedrag kwijtraakt.

Je leert krachtspreuken kennen waarmee je snelle groeiprocessen mogelijk maakt. Je laat je zorgen los en leeft met een versterkt gevoel van verbondenheid, vrijheid en vertrouwen. Tenslotte zal hij vertellen wat de belangrijkste les van de Zen is.

Paul Loomans is zenmonnik, auteur en trainer. Zijn passie is te onderzoeken hoe je stress kunt vermijden en oplossen. Hij geeft trainingen aan bedrijven en organisaties en biedt workshops aan in kleine groepen. Hij schreef drie boeken: ‘Ik heb de tijd, handleiding in tijdsurfen’ (2013), bekroond als beste spirituele boek van het jaar, ‘Goed gevoel, emoties als medicijn’ (2016) en ‘Vleugels van vertrouwen, gids voor de innerlijke metamorfose’ (2021).

Aandachtig docentschap | Mindful lesgeven in het beroepsonderwijs
In deze workshop gebruiken we principes van mindfulness bij het bespreken van een situatie uit de lespraktijk van de deelnemende musici.

Na een korte introductie van verschillende manieren van (mindful) luisteren passen we deze luistermethoden toe op een zo’n situatie. In een aantal concrete stappen onderzoeken we die steeds dieper. Het mindful luisteren helpt ons om zonder oordeel te luisteren en open te staan voor de verschillende signalen die we als luisteraars opmerken. Na een aantal rondes draaien de rollen om en geven de luisteraars suggesties en interpretaties terug aan degene die de situatie heeft ingebracht. Deze luistert weer aandachtig en geeft zelf aan wat behulpzaam is geweest.

De ervaring leert dat het oefenen in het luisteren en het meedenken met een ander de luisteraars net zoveel leerzaams oplevert als degene die de situatie inbrengt. De hele groep, onder leiding van Joyce, zorgt ervoor dat we werken in een veilige situatie. Wat in de groep besproken wordt blijft in de groep.

Joyce Brouwer is een bevlogen onderwijsadviseur en programmaleider met 25 jaar ervaring in het hoger onderwijs. In het denken over het hoger onderwijs streeft ze steeds naar een eerlijke dialoog over wat voor soort onderwijs het echte leren bevordert in een wereld die steeds complexer wordt. Daarin laat ze zich niet alleen leiden door onderwijskundige inzichten, maar ook door haar achtergrond in de sociale psychologie. Hoe creëer je leer-en ontwikkelruimte voor jezelf en anderen? Wat kun je doen om dit te bestendigen in de inrichting van een team en in de programma’s die onderwijsorganisatie aanbiedt? Vanuit welke visie en uitgangspunten werk je?

Lichaamsbewustzijn | Bewustzijn van lichaam en geest ter preventie van blessures
Deze workshop biedt inzicht in de meest voorkomende fysieke problemen van de musici die hulp zoeken bij Nolet Fysiotherapeuten.

Veel problemen ontstaan door herhaalde belasting van het lichaam, een foutieve houding posture of buitensporige werkuren. De meeste musici negeren deze kleine problemen, die dan makkelijke uitgroeien tot grotere problemen, die makkelijk voorkomen hadden kunnen worden door aandachtig met het lichaam om te gaan.

Een stressvolle praktijk en werkschema’s zijn onvermijdelijk. Het is echter wel belangrijk om te leren hoe om te gaan met pijn en kleine blessures. Wat zijn normale pijn gevoelens, en wat zijn waarschuwingssignalen?

Deze workshop leidt tot beter begrip van wanneer pijn al dan niet acceptabel, welke oefeningen helpen om pijn te voorkomen of the genezen, en wanneer rust geboden is. Lilianne legt uit hoe mindfulness helpt om het verschil te herkennen, en leert je hoe te rusten en hoe effectiever te herstellen.

Lilianne Koedood is fysiotherapeut en eigenaar van Nolet Fysiotherapeuten, en mindfulness­trainer. Nolet is een toonaangevende fysiotherapiepraktijk in Amsterdam Oud-Zuid. De praktijk is gespecialiseerd in het begeleiden van cliënten die een topprestatie moeten leveren, zoals musici of dansers die zich klaarstomen voor een optreden, of sporters die trainen voor een wedstrijd.

Muziek & meditatie | Klankmeditatie
De klankmeditatie is een vroege ochtendmeditatie, gebaseerd op een Indiase stemoefening, genaamd kharaj.

Ik heb er baat bij in mijn dagelijkse praktijk als mens, docent, leidinggevende en professioneel musicus. Richard Jansen, slagwerker bij het Balletorkest, docent slagwerk Conservatorium van Amsterdam

Deze stemoefening richt zich op het gewaarzijn van de klank door het zingen van verschillende klinkers, deze gedurende langere tijd aan te houden, en de meditatie in stilte te beëindigen. Gewaarzijn van je stem, je adem, de klank dit je maakt, de trillingen van de klanken in je lichaam, helpen je aanwezig te zijn van moment tot moment.

Marianne Svašek studeerde dhrupad, klassieke Indiase zang aan Codarts Conservatorium, Rotterdam, bij Ustad Zia Mohiuddin Dagar and Uday Bhawalkar. Zij studeerde ook sarangi, een snaarinstrument dat oorspronkelijk werd gebruik voor de begeleiding van vocale muziek, bij Joep Bor and Pandit Ram Narayan. Zij studeerde cum laude af in beide disciplines. Marianne geeft nu les aan Codarts, en geeft workshops en concerten in Europa, de Verenigde Staten en India en Pakistan. In een bosrijke omgeving in Tsjechië bouwt zij haar eigen cultureel centrum, waar deelnemers kunnen verblijven voor workshops en lessen klassieke Indiase zang.

Plenaire en groepsdiscussies

In plenaire en groepsdiscussies worden deelnemers uitgenodigd hun wensen en behoeften te delen, inclusief hun eigen inzichten en bijdragen aan dit opkomende veld van mindful muziek maken en studeren. Het Centrum voor Mindfulness committeert zich aan de ontwikkeling van een nieuw netwerk, waarin expertise en kennis wordt ontwikkeld en gedocumenteerd, mogelijk leidend tot een geaccrediteerd professioneel ontwikkelingstraject voor musici en docenten, en een op maat gemaakte 8-weekse training Mindfulness for Musicians. 

Voor wie

Het seminar wil inspireren en een platform bieden voor uitwisseling, verbinding en samenwerking op het gebied van mindfulness voor musici. Voel je uitgenodigd om je aan te melden, en je aan te sluiten bij dit nieuwe initiatief.

Mocht je nog vragen hebben, neem dan contact op met Henrice Vonck (henricevonck@cvm.nl), of via telefoon/whatsapp (06 52347843).

Gastheer en samenstellers

Henrice Vonck, Peter Prommel (programmasamenstellers) en Wibo Koole (directeur CVM)