De corona-crisis kan ons herinneren aan dat wat we vaak zo missen: gewoon aanwezig zijn bij onze kinderen. In sommige opzichten is ons gezinsleven veel eenvoudiger geworden, omdat we onze kinderen niet naar de crèche, school, sport, vrienden hoeven te brengen en daarna ophalen, het is niet nodig om babysits te regelen want we gaan nergens heen, geen zorgen over waar onze jongeren rondhangen en met wie omdat ze thuis zijn.
Kern van ons bestaan
Maar deze tijd vraagt ook nieuwe dingen van ons als ouders en als co-ouders (waarmee ik bedoel het samen ouder zijn, dus niet de juridische term co-ouder). Als we 24 uur per dag samen thuis zijn, worden we teruggeworpen op de kern van ons bestaan: ons gezin. Ons ouderschap, onze ouder-kindrelaties, onze co-ouderrelatie, worden onder een vergrootglas geplaatst.
Deze tijd van gedwongen stilstaan en afstand tot de buitenwereld kan ons helpen om duidelijker te zien wat er speelt in onze familierelaties, met onze kinderen en onze co-ouder(s), en misschien wel het belangrijkste, onze relatie met onszelf, en wat nodig is – als we de tijd nemen om naar binnen te kijken.
Mindful zijn
Mindfulness wordt door Jon Kabat-Zinn gedefinieerd als “het bewustzijn dat ontstaat door doelbewust, in het huidige moment en niet-veroordelend de aandacht te richten op de dingen zoals ze zijn”.
Mindful ouderschap betekent deze specifieke aandacht op onze kinderen, onszelf als ouders en onze co-ouder(s) richten, precies zoals we/ze zijn. Als we dit doen, kunnen we de eenvoudige dingen van het gezinsleven beter gaan opmerken en ervan genieten.
Merk je bijvoorbeeld echt hoe het voelt als je kind vroeg in de ochtend in je bed komt, hoe het ruikt, hoe het klinkt, hoe zijn lichaam aanvoelt? Vaak beleven we dat moment niet, maar we bevinden ons in de zogenaamde “doe-modus” of “automatische piloot”: we willen dat ons kind gedoucht en gekleed en klaar is voor school, we willen ons klaarmaken voor onze werkdag, of we willen nog wat slapen omdat we uitgerust willen zijn voor de dag.
Dus in plaats van in het moment te zijn van de ervaring van ons kind dat in ons bed kruipt, de ‘zijn-modus’ genoemd, denken we aan de toekomst en plannen we de volgende momenten van onze dag. Niet dat anticiperen of plannen een slechte zaak is, maar als we in de planningsmodus zijn en nadenken over de toekomst, missen we de ervaring van het huidige moment, het kostbare moment om ons kind te ontmoeten op deze gloednieuwe dag.
En mindfulness betekent niet dat het goed moet aanvoelen, het kan ook een onprettig gevoel zijn van hoe moe we zijn als ons kind ons ‘s morgens vroeg wakker maakt of het niet lekker ruikt.
Aandachtig zijn in ons gezinsleven betekent simpelweg dat we de opvoedingservaringen, de goede, de slechte en de neutrale ervaringen, op het moment dat ze zich voordoen, bewust zijn en verwelkomen, en zo goed als we kunnen ons oordeel over die ervaringen uitstellen.
Opvoedingsstress
Veel van onze opvoedingsstress komt doordat we willen dat de dingen anders zijn dan ze nu zijn, en ons tegen de realiteit verzetten.
We werken bijvoorbeeld vanuit huis, het huis is klein, onze kinderen spelen rusteloos computerspelletjes in plaats van naar de online leraar te luisteren of hun huiswerk te maken, het huis is een zooitje, onze partner doet niet aan schoonmaken of winkelen, en bovendien zijn de buren hun appartement aan het verbouwen wat veel lawaai maakt. We willen een eigen, ruime, rustige werkruimte, we willen geconcentreerde, gemotiveerde kinderen die doen wat hun leraar van hen vraagt, een schoon huis, een partner die schoonmaakt en boodschappen doet, en buren die besluiten hun verbouwing uit te stellen tot na de corona-crisis.
De discrepantie tussen de realiteit van ons leven en hoe we dat idealiter willen, maakt ons gestrest en verdrietig en boos en voegt lijden toe aan het lijden. We beginnen te schreeuwen tegen onze kinderen, partners, buren. We willen dat deze corona-crisis zo snel mogelijk eindigt, we fantaseren over een ander leven met een andere partner, of zonder een partner, we maken ons zorgen of onze kinderen hun examen niet halen en wij mogelijk niet in ons werk slagen en andere buren die ook hun huizen zullen gaan verbouwen zodra deze klaar zijn.
Wanneer we dromen over een ander leven of catastroferen over dingen die kunnen gebeuren, zijn we niet in het huidige moment en voegen we lijden toe aan ons lijden.
Mindful ouderschap
Mindful ouderschap biedt een andere weg. Wat als we middenin dit alles zouden gaan zitten, bij wat hier en nu in ons huis gebeurt, en het zo goed mogelijk verwelkomen?
Wat als we een ademruimte zouden doen -zoals we oefenen in mindful ouderschap-, voelen waar ons lichaam contact maakt met waar we op zitten en onszelf vragen hoe we ons voelen op dit moment. Onze vermoeidheid, zorgen, woede, gebrek aan focus erkennen. Erkennen dat onze kinderen zich moeilijk kunnen concentreren op hun schoolwerk. De hyperfocus van onze partner zien, die ten koste gaat van het huis schoonmaken en winkelen. Onze buren die hun leven proberen te verbeteren.
We omhelzen onszelf en zeggen tegen onszelf: “Wat het ook is dat ik voel, het is oké, laat me erbij aanwezig zijn.” Als we dan een paar ademhalingen met onze aandacht zouden volgen, helemaal in en helemaal uit ons lichaam, en ons hele ademende lichaam voelen te midden van dit alles. Onszelf afvragen: “Wat heb ik nu nodig?” Misschien kunnen we op deze manier onze stress omzetten in zelfzorg.
Misschien zou het kunnen voorkomen dat we uitvallen, wetende dat boos worden als we gestrest zijn, meer kwaad dan goed doet, en ons uiteindelijk ellendiger zou doen voelen. Misschien zou deze ademruimte ons helpen onze partner te zeggen: ‘Ik ben echt uitgeput, kunt je wat eten klaarmaken en voor de kinderen zorgen, zodat ik een dutje kan doen om te herstellen?’