Er bestaan honderden apps die beloven dat ze net zo goed zijn, maar veel goedkoper dan mindfulness­trainingen waar je eindeloos veel uren en euro’s in moet steken. Gebruikers hopen met een app op vriendelijk omgaan met hun gedachten en gevoelens en verwachten dezelfde voordelen voor hun geestelijk en lichamelijk welbevinden als bij een training.

Slager keurt zijn eigen vlees

De grote vraag is of apps dit effect ook echt hebben? Onderzoek naar apps bestaat pas vier jaar en het lijkt erop dat apps zorgen voor een lager stressniveau, meer balans en betere relaties met mensen om ons heen. App marketeers weten zeker dat apps werken, onderzoekers zijn voorzichtiger.

De meest gebruikte app is Headspace met wereld wijd 20 miljoen downloads in 190 landen sinds 2012. In 2018 deden 70 gebruikers mee aan een onderzoek naar de werkzaamheid van de app. Na 100 minuten gebruik, waren de positieve effecten van de app overduidelijk. Dat was de conclusie van de onderzoekers, die tevens in dienst waren van Headspace.

Onafhankelijk onderzoek naar apps

Maar, stress is niet alleen psychisch, stress is ook lichamelijk en kan een app deze dieper liggende lichamelijke stress ook wegnemen? In een wél onafhankelijk onderzoek werd dat onderzocht op 153 volwassenen die dagelijks 20 minuten besteedden aan een mindfulness app. De onderzoekers verdeelden de testers in drie groepen, waarvan één groep leerde om aandachtig te zijn en gedachten die opkwamen op te merken en te accepteren, waardoor ze ontspannen zouden blijven in alle omstandigheden.

Na twee weken hielden alle deelnemers een presentatie voor een zeer kritische jury. De opmerkingen die de jury maakte, waren niet mals en hadden als doel de deelnemers uit balans te brengen. Tijdens de speech werd ook gemeten wat zich afspeelde in hun lichaam.

Geen van de deelnemers vond dat zijn stressniveau lager was dan normaal: allemaal waren ze bang en onzeker. Alleen de fysieke metingen bij de hierboven genoemde groep lieten zien dat er lichamelijk wel wat was veranderd: lagere bloeddruk tijdens de presentatie en lagere cortisolwaarden erna.

App versus training

In 2017 deden -wederom onafhankelijk- onderzoekers onderzoek onder verpleegsters naar het gebruiken van Headspace versus het volgen van wekelijkse trainingen vier weken lang. De app-gebruikers verbeterden hun mindfulnessvaardigheden: ze waren aandachtiger en kozen bewuster hoe ze reageerden. Ze waren daarnaast minder moe en uitgeput in hun rol als zorgverlener ten opzichte van degenen die de training hadden gevolgd.

Voorzichtig positief

Onderzoekers geven aan dat apps voor een deel positieve effecten hebben, maar dat een training nog steeds betere resultaten heeft over de hele linie van mindfulnessvaardigheden. Meer onderzoek is nodig, stellen onderzoekers. Vooral onderzoek dat nagaat wat de effecten van apps versus trainingen zijn op de lange termijn.

Mochten apps echt goede resultaten boeken op de lange termijn, dan heeft dat gevolgen voor hoe onze werkplekken ingericht zijn en voor scholen en hun programma’s. Als apps echt werken en we willen duurzaam gelukkiger en gezonder inwoners, dan heeft dat consequenties voor de inrichting van onze hele maatschappij. Juist vanwege deze laatste mogelijke consequentie, is onderzoek naar het langdurige effect van apps van nationaal belang.

Dit bericht is een vrije Nederlandstalige samenvatting van het Engelstalige origineel op de website van Mindful.org.

Auteur: Klaas Smit, freelance schrijver.