Soms bekruipt me weleens een ongemakkelijk gevoel als ik alle Amerikaanse – en eerlijk gezegd ook sommige Nederlandse – aanprijzingen zie voor mindfulness­training. Supergelukkig wordt je ervan, een boost voor je ego.

Thomas Joiner, een Amerikaanse hoogleraar psychologie gespecialiseerd in de behandeling van suïcidaal gedrag, heeft een scherpe kritiek geschreven op het misbruik dat van mindfulness wordt gemaakt. In zijn ogen wordt het authentieke karakter van mindfulness kapot gemaakt door het vooral te zien als een recept voor versterking van de eigenwaarde.

Hij verzet zich tegen de mindfulness-hype zoals die door Time Magazine werd omschreven als “the popular obsession with mindfulness as the secret to health and happiness. Mindfulness als de ultieme “selfie-app”.

Want zo stelt Joiner daarmee wordt de authentieke waarde van mindfulness omgezet in een excuus om vooral en alleen met jezelf bezig te zijn. Een soort koekoeksjong dat andere belangrijke zaken uit het nest gooit.

Hoe komt dat toch vraagt hij zich af? Hoe kan het gebeuren dat de boodschap en het nut van mindfulness zo verkeerd terecht komen? Volgens Joiner komt dat omdat de Amerikaanse cultuur egocentrisch en op het zelf gericht is. Narcistisch noemt hij dat, alles draait om het vinden van eigen geluk en eigen waarde. Terwijl mindfulness juist allesbehalve zelfzuchtig is, omdat authentieke mindfulness ook helder en kritisch naar het eigen zelf probeert te kijken.

Joiner is kritisch op de mindfulnessbeweging, omdat vooral aan de randen ervan de verkoop van de winst voor het zelf belangrijker is geworden dan realistisch omgaan met mindfulness en het (voorzichtige) wetenschappelijke bewijs ervoor.

Hij waarschuwt dat mindfulness juist niet een allesomvattende persoonlijke levensstijl moet worden, maar alleen echt is als je het inzet om op een waardenvolle manier om te gaan met de ups en downs van het leven. Mindfulness komt alleen tot zijn recht als het onderdeel is van een streven naar een deugdenrijk leven, zoals ook de oude Griekse filosofen al beoogden. Geluk is daarvan slecht een mooi bijproduct, maar niet het hoofddoel.

En daarmee stelt Joiner vragen die ook voor ons als mindfulness­trainers in Nederland van groot belang zijn.

Auteur: Wibo Koole, directeur van het Centrum voor Mindfulness

Mindlessness: The Corruption of Mindfulness in a Culture of Narcissism Hardcover – Thomas Joiner (28 Sep 2017)