Onlangs is in het wetenschappelijke tijdschrift Mindfulness een artikel verschenen over de werkzaamheid van de training “Mindful met je Peuter”. Van deze speciaal voor ouders met een peuter ontwikkelde “Mindful Parenting” training blijken niet alleen de moeders te profiteren, maar ook hun kinderen vertonen na de training minder psychische klachten. Daarnaast blijkt er een verbetering te zien te zijn in de ouder-kind interactie. Deze is gemeten met behulp van video-observaties, wat uniek is in het mindful parenting onderzoek.
“Mindful met je Peuter” training
Mindful met je Peuter” is bedoeld voor ouders met een peuter die stress ervaren in het ouderschap en is ontwikkeld op basis van de “Mindful Parenting” training (Bögels en Restifo, 2013). De thema’s en oefeningen zijn toegespitst op het ouderschap in de peuterfase.
De belangrijkste verandering ten opzichte van het “Mindful Parenting” programma is echter dat de peuters bij een groot deel van de training aanwezig zijn. Op deze manier kunnen de ouders in de training oefenen met een bewustzijn van zichzelf, óók in aanwezigheid van hun peuter, maar ook met het richten van hun volledige aandacht op hun peuter.
Daarnaast wordt met het binnenhalen van de peuters als het ware ook de stress “binnengehaald” en kunnen de ouders oefenen met het toepassen van mindfulness in stressvolle situaties. Als ouders meemaken en voelen hoe een “ouder-kind ademruimte” een verschil kan maken, helpt dit ze om deze thuis ook toe te passen.
Het onderzoek
Het onderzoek* werd gedaan onder 18 moeders die binnen de geestelijke gezondheidszorg deelnamen aan de training omdat er psychische problemen van de moeder en/of het kind waren, en/of interactieproblemen tussen moeder en kind.
Binnen het onderzoek werd aan de ene kant gebruik gemaakt van vragenlijsten en aan de andere kant van video-observaties. Uit de vragenlijsten kwam naar voren dat de moeders profiteren van de training: hun psychische klachten en opvoedingsstress verminderen. Hun mindfulness vaardigheden verbeteren en ze kregen meer zelf-compassie.
Voor wat betreft de mindful parenting vaardigheden rapporteren ze vooral dat ze met meer aandacht naar hun kind kunnen luisteren. Tot een jaar na de training is gecheckt of de verbeteringen standhielden en dit was inderdaad het geval.
De moeders vulden ook een vragenlijst over sociaal-emotionele problemen van hun kind in. De problemen van de kinderen bleken tijdens de training ook te verminderen en ook deze verbetering was een jaar na de training nog steeds significant.
Het belang van de ouder-kindrelatie
De ouder-kindrelatie is heel belangrijk voor de sociale-emotionele en cognitieve ontwikkeling van het kind. In de wetenschappelijke literatuur is al veel geschreven over het positieve effect van mindful parenting op de ouder-kind interactie. Het is belangrijk dat dit ook onderzocht wordt. De ouder-kind interactie kan niet goed gemeten worden met behulp van vragenlijsten. Ouder-kind observaties zijn wel een goede manier om de ouder-kind interactie te meten, maar dit is een zeer tijdsintensieve methode. Om die reden is dit in onderzoek naar de werkzaamheid van mindful parenting nog nauwelijks gedaan.
In het onderzoek naar de werkzaamheid van Mindful met je Peuter werden wel video-observaties gedaan en vervolgens gecodeerd op sensitiviteit van de moeder en acceptatie van het kind door de moeder. Sensitiviteit wil zeggen dat de moeder de signalen van het kind opvangt, juist interpreteert en vervolgens reageert op het kind. Acceptatie wil zeggen dat de ouder de uitingen, initiatieven en emoties van het kind niet afwijst. Beiden gingen significant vooruit tijdens de training.
Om een idee te krijgen of de vooruitgang daadwerkelijk te wijten was aan de training, werden er ook vragenlijsten afgenomen en observaties gedaan in de wachttijd voorafgaand aan de training, zodat de eventuele vooruitgang in de periode voor de training vergeleken kon worden met de vooruitgang tijdens de training.
Het bleek dat er geen significante verbeteringen te zien waren in de periode voordat de training begon, wat het aannemelijk maakt dat de verbeteringen, in ieder geval de korte termijn verbeteringen, daadwerkelijk te maken hadden met het volgen van de training.
“Mindful met je Peuter” trainer worden
“Mindful met je Peuter” kan als opleiding voor professionals bij Centrum voor Mindfulness gevolgd worden na de 3-daagse opleiding “Mindful met je Baby”. In beide opleidingen wordt er vanuit gegaan dat je al bedreven bent in het geven van mindfulnessmeditaties en in het toepassen van mindfulness in het ouderschap. Bij voorkeur heb je al de “Mindful Parenting” opleiding gevolgd.
We gebruiken de tijd dan ook om stil te staan bij hoe je de meditaties geeft in aanwezigheid van de kinderen en hoe je de ouder-kind interactie kan ondersteunen met onder andere de kijkmeditatie en de ouder-kind ademruimte.
Wil je meer weten over het onderzoek naar de werkzaamheid van Mindful met je Peuter?
Auteur: Eva Potharst, mindfulnesstrainer, onderzoeker en docent.
* Mindful With Your Toddler Group Training: Feasibility, Acceptability, and Effects on Subjective and Objective Measures (2018). Onderzoekers: Eva S. Potharst, Moniek Zeegers en Susan M. Bögels.