Voortdurende competitie en jezelf vergelijken met anderen, dat is waar tieners en jongeren een groot deel van de dag mee bezig zijn. Zelfkritisch zijn is daarbij een manier van leven voor hen, in de overtuiging dat jezelf afmatten de enige manier is om succesvol te zijn. Het gevolg is: weinig succes, teveel stress en te weinig slaap.

Vicieuze cirkel doorbreken

Zelfkritiek kan ons aansporen beter te presteren, maar te streng zijn voor jezelf leidt op de lange termijn tot gevoelens van angst en depressie. Die gevoelens slaan ons dood en zorgen ervoor dat we uiteindelijk niets meer durven ondernemen. Gevoelens van angst en depressie zijn de laatste 5 jaar onder studenten enorm toegenomen, zo blijkt uit onderzoek.

Teveel zelfkritiek leidt tot meer gevoelens van angst en depressie en die leiden weer tot meer zelfkritiek. De oplossing voor het doorbreken van deze vicieuze cirkel ligt in zelfcompassie, hoe tegenstrijdig dat op het eerste gezicht ook lijkt. Je kunt beter vriendelijk zijn voor jezelf waardoor je op de korte en lange termijn toch (of: juist) succes kunt hebben.

Zelfcompassie

Zelfcompassie zorgt voor mindfulness, voor onbevooroordeeld kijken naar jezelf, voor het herkennen van gevoelens en gedachten. Veel jongeren denken dat zij de enigen zijn, maar met zelfcompassie komen ze erachter dat iedereen worstelt waar zij zelf mee worstelen. Een geruststellende gedachte die stress reduceert en kansen creëert.

Een belangrijke vraag die adolescenten helpt vriendelijker te worden voor zichzelf is: ‘Hoe zou je een vriend die allerlei negatieve gedachten heeft, behandelen?’ Die zouden ze troosten, daar zouden ze een arm omheen leggen en die zouden ze opbeuren. De vervolgvraag is: ‘Wat zou er gebeuren wanneer je een vriend hetzelfde behandelt als jezelf?’ Velen komen dan tot de conclusie dat ze geen vrienden meer over zouden houden. Kortom: een tiener en jongere (en met hen velen) behandelt zichzelf het slechtst!

Volgende keer beter

Zelfcompassie zorgt ervoor dat je fouten aanvaardt, zonder je zelfrespect te verliezen. Zelfcompassie kun je al leren aan kinderen van 5 jaar. Zet ze in een kring, laat ze elkaars handen vasthouden en ze ervaren dat ze niet alleen zijn. Iedereen is uniek, maar de gevoelens die we hebben zijn vaker universeel dan uniek.

Vooral tienermeisjes hebben een zeer laag niveau van zelfcompassie. Leer juist deze groep dat iedereen fouten maakt. Laat ze de nare gebeurtenis eerst gewoon beschrijven in plaats van veroordelen. Bijvoorbeeld: ‘Ik ben mijn sleutels kwijt en daar baal ik van’. Dit werkt beter dan jezelf naar beneden halen met hoe dom je kunt zijn om je sleutels kwijt te raken. Vervolgens laat je de persoon tegen zichzelf zeggen dat het niet handig is, maar dat hij of zij de volgende keer beter op zal letten. Aangevuld met: ‘Ik zal vast niet de enige zijn die zijn sleutels wel eens kwijt is’.

Help tieners en jongeren

Tieners en adolescenten worden van deze houding niet minder ambitieus, ze houden hun ambitie om te bereiken wat ze willen wel veel langer vol. Zelfcompassie leidt tot minder stress en meer zelfvertrouwen. Behandel jezelf zoals je een vriend of vriendin zou behandelen wanneer jou iets vervelends overkomt. Het klinkt simpel, maar blijkt in de praktijk lastiger toe te passen dan gedacht.

Werk jij met jongeren, bijvoorbeeld in het onderwijs of in klinische setting en wil je hen helpen om met meer gemak om te gaan met de emotionele schommelingen van het dagelijks leven? Volg dan de opleiding tot trainer Making Friends With Yourself. Lees meer over de opleiding:Leer jongeren zelfcompassie

Lees meer over compassie voor jongeren in het artikel in de New York Times.

Auteur: Klaas Smit, freelance schrijver.