Simone Lips, mindfulness­trainer bij het MIO-team (Mindfulness in organisaties) van het Centrum voor Mindfulness vertelt in haar bijdrage hoe je een burn-out kunt voorkomen.

Hoe voorkom je burn-out?



Steeds meer mensen worden geveld door een burn-out. Op dit moment heeft 1 op de 7 werkende Nederlanders te maken met burn-out gerelateerde klachten. Dat is meer dan een miljoen mensen! De symptomen duren gemiddeld 2,5 jaar. In dit artikel lees je wat een burn-out precies is en wat helpt bij het voorkomen van een burn-out.

Wat is een burn-out?

Een burn-out is binnen de psychologie een combinatie van 3 dingen:
1. Emotionele en/of fysieke en/of mentale uitputting (het gevoel dat je ‘op’ bent)
Dit kan zich op allerlei verschillende manieren uiten. Zo kun je bijvoorbeeld fysieke klachten ontwikkelen die steeds ernstigere vormen aannemen. Denk aan een hoge bloeddruk of een maagzweer. Of je hebt bijvoorbeeld zo’n vol hoofd met gedachten dat je niet meer kunt slapen. Je ergens op concentreren wordt ook steeds moeilijker.

Het kan ook zijn dat de uitputting vooral zichtbaar op het emotionele vlak. Somberheid en depressieve klachten kunnen dan ontstaan of angst, paniek of een heel kort lontje. Maar het kan ook zijn dat je helemaal niks meer voelt en dat je als een soort zombie door het leven gaat. Of dat je zo ontzettend moe bent, dat je nauwelijks meer in staat bent om je bed uit te komen.

2. Een cynische, onverschillige houding tegenover je werk, je collega’s, je kinderen, partner, vrienden of de wereld
Je merkt dat bepaalde zaken of mensen je niet meer interesseren. Je gaat bijvoorbeeld wekelijks naar een badmintonclubje waar je altijd graag naartoe ging, maar sinds een tijdje merk je dat het je meer interesseert, dat je moe bent en liever thuis op de bank gaat liggen. En dat dit steeds vaker gebeurt. Het komt ook voor dat vriendschappen je niet meer boeien of dat je niet begrijpt dat je je werk ooit leuk hebt gevonden.

3. Verminderde persoonlijke bekwaamheid
Je maakt fouten die je vroeger niet maakte. Je vergeet bijvoorbeeld wat iemand gezegd heeft, je vergeet afspraken, belangrijke dagen of waar je sleutels liggen. Je kunt je moeilijk concentreren en je kunt bijvoorbeeld geen boek meer lezen, want aan het eind van de bladzijde ben je al vergeten waar het over ging.

Een burn-out ontstaat als gevolg van maanden- of jarenlange periode van stress. Een periode waarin de energievreters het winnen van de energiegevers. De balans slaat door naar de min en je raakt langzaam maar zeker uitgeput.

Er is gelukkig een aantal factoren dat bijdraagt aan het voorkomen van een burn-out. Hieronder geven we aandacht aan 2 van deze factoren: bevlogenheid en veerkracht.

Bevlogenheid

De laatste tijd is er in wetenschappelijke kringen steeds meer aandacht voor het begrip ‘bevlogenheid’ in relatie tot burn-out. Bevlogenheid (Engels: work engagement) gebruiken we in de betekenis van op een positieve manier, lekker aan het werk zijn.

Niet te verwarren met betrokkenheid, wat een andere betekenis heeft in de psychologie. Juist overmatige betrokkenheid kan leiden tot een onbalans en mogelijk een burn-out.

Bevlogenheid is eigenlijk precies het tegenover gestelde van een burn-out. Mensen die bevlogen zijn hebben 3 gemeenschappelijke kenmerken:
1. Ze bruisen van de energie;
2. Ze hebben een grote betrokkenheid bij het werk wat ze doen;
3. Ze gaan op in de dingen die ze doen.

Uit onderzoek blijkt dat bevlogenheid preventief werkt tegen burn-out. En in die zin zitten we in Nederland goed want bijna 19% van werkend Nederland zit bevlogen op het werk, dat is 8% boven het EU gemiddelde.

Er is een aantal factoren dat bevlogenheid tot bloei kan laten komen, kan bevorderen. Om te beginnen is een goede werksfeer belangrijk. Dat betekent dat je voldoende ondersteuning ervaart op het werk en dat het contact met collega’s prettig is. Kortom, je werk is een plek waar je graag bent.

Ook ruimte voor inspraak en autonomie bevorderen de bevlogenheid bij werkende mensen. Is er ruimte om je stem te laten horen, word je hierin serieus genomen en is er vrijheid om bepaalde taken op je eigen manier vorm te geven?

En ten slotte is de mogelijkheid voor groei een belangrijke ‘bevlogenheidsbevorderaar’. Is er ruimte om je te ontwikkelen, zijn er gespekken met leidinggevenden waarin dit ook aan de orde komt, is er voldoende uitdaging?

Het onderstaand filmpje laat zien hoe een bevlogen steward van Southwest Airlines de passagiers welkom heet aan boord. Deze vliegmaatschappij staat erom bekend dat zij haar werknemers veel vrijheid geeft om bepaalde taken op hun eigen manier in te vullen.

https://www.youtube.com/watch?v=G9lZV_828OA&t=1s

Veerkracht

Ook veerkracht is een belangrijke factor bij het voorkomen van een burn-out. Veerkracht is het vermogen om te schakelen van de automatische piloot naar een bewuste respons. Een voorbeeld van werken op de automatische piloot is grenzeloos doorwerken, geen pauzes meer nemen en ook thuis nog eens in de vijfde versnelling doorgaan.

Op de automatische piloot ga je gemakkelijk voorbij aan de signalen die het lichaam afgeeft, zoals een verhoogde hartslag, spierspanning of een hoge ademhaling. Ondanks deze alarmbellen ga je stug door.

Op het moment dat je in staat bent om dit op te merken en naar je lichaam te luisteren, dan kun je uit de automatische piloot stappen en bewust omgaan met de situatie. Je gaat dan misschien wel vaker pauzeren of ’s avonds een wandeling maken of in bad liggen.

Veerkracht kun je ontwikkelen

In de in-company training Mindful Werken besteden we hier volop aandacht aan.
Ook tijdens de Mindfulness­training MBSR/MBCT (open inschrijving, op steeds meer locaties in het land en online) ontwikkel je meer veerkracht.

Lees meer over mindfulness­training